Εμπόδια–συνοδοιπόροι ενός διευθυντή στην προσπάθεια για συμπερίληψη των μαθητών των Ειδικών Μονάδων Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου
Thesis
Πρόσφατες, διεθνείς έρευνες, υποστηρίζουν ότι ο διευθυντής ενός σχολείου αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς παράγοντες που δύνανται να συμβάλουν στη συμπερίληψη των μαθητών που χαρακτηρίζονται ως Άτομα με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΑμΕΕΑ). Η παρούσα διδακτορική διατριβή υποστηρίζει ότι τα εμπόδια που συναντά ένας διευθυντής στη προσπάθεια για συμπερίληψη των μαθητών των Ειδικών Μονάδων Μέσης Εκπαίδευσης (ΕΜΜΕ) μπορούν να μετατραπούν σε συνοδοιπόρους του, μέσω της εφαρμογής του μοντέλου Ενδιάμεσης Αντεστραμμένης Πυραμίδας (ΕΑΠ), ενός μοντέλου ηγεσίας, που συνιστά αποτέλεσμα της εν λόγω έρευνας. Η έρευνα βασίστηκε στη Μικτής Μεθοδολογίας Έρευνα Δράσης (ΜΜΕΔ), ένα συνδυασμό μικτής μεθοδολογικής προσέγγισης και έρευνας δράσης. Πραγματοποιήθηκε σε ένα σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου στο οποίο στεγάζεται Ειδική Μονάδα, αποσκοπώντας αρχικά στην αξιολόγηση του βαθμού συμπερίληψης των μαθητών της ΕΜΜΕ, στο συγκεκριμένο σχολείο, μέσω της μικτής ερευνητικής μεθοδολογίας. Έπειτα, περνώντας στην έρευνα δράσης, επιχειρήθηκε η εφαρμογή του μοντέλου ΕΑΠ με σκοπό την αύξηση του βαθμού συμπερίληψης. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής αξιολογήθηκαν και πάλι μέσω της μικτής μεθοδολογικής προσέγγισης. Τελικά, η έρευνα κατέδειξε ότι το μοντέλο ΕΑΠ μέσω της επιστράτευσης των παραγόντων-εμποδίων στη συμπεριληπτική προσπάθεια και της μετατροπής τους στη συνέχεια σε συνοδοιπόρους στο έργο του διευθυντή συνέβαλε στον σταδιακό περιορισμό των περιθωριοποιητικών τάσεων. Σε αυτό ακριβώς το αποτέλεσμα συνέβαλε και η εκμετάλλευση της ΜΜΕΔ, η οποία ως μεθοδολογική προσέγγιση αύξησε τα επίπεδα συνεργασίας ανάμεσα κυρίως στους εκπαιδευτικούς, αλλά και κατ’ επέκταση ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας. Η επιστημονική συνεισφορά της διατριβής έγκειται στο γεγονός ότι εστιάζεται στη λειτουργία των ΕΜΜΕ, μια παράμετρο στην οποία έχει γίνει μηδαμινή αναφορά στον κυπριακό ερευνητικό χώρο. Συνεπώς, η παρούσα διατριβή χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα στοιχεία πρωτοτυπίας: Κατά πρώτο λόγο, το προτεινόμενο μοντέλο ηγεσίας δύναται να οδηγήσει στην υιοθέτηση συμπεριληπτικής κουλτούρας που θα ωφελήσει όχι μόνο τους μαθητές της ΕΜΜΕ, αλλά και οποιοδήποτε περιθωριοποιημένο μαθητή. Συν τοις άλλοις, το μοντέλο της ΕΑΠ μπορεί να συμβάλει και στην αντιμετώπιση άλλων προβλημάτων που εμφανίζονται στον εκπαιδευτικό χώρο, αφού ως διαδικασία έχει την ιδιότητα να εστιάζει στα συγκεκριμένα προβλήματα που εντοπίζουν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι καλούνται να βρουν και να εφαρμόσουν τη λύση, η οποία δεν επιβάλλεταιέτοιμη και δοσμένη από πάνω. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό επιτρέπει στο μοντέλο να λειτουργεί θεραπευτικά. Τέλος, ως αξιόλογη σε επιστημονικό επίπεδο έχει αποδειχθεί και η συμβολή της ΜΜΕΔ στη συμπερίληψη των μαθητών των ΕΜΜΕ και κατ’ επέκταση η χρήση της ως ενός ακόμη μέτρου αντιμετώπισης της περιθωριοποίησης, συνεπικουρώντας ουσιαστικά την προσπάθεια του εισηγούμενου μοντέλου ηγεσίας. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η ΜΜΕΔ δεν έχει τύχει εκμετάλλευσης από τους ερευνητές στον χώρο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης σε διεθνές επίπεδο.