Πολυπαραγοντικές προσεγγίσεις της μετανάστευσης : η περίπτωση του Σαχέλ
Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τη μετανάστευση ως ένα σύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο, με ιδιαίτερη έμφαση στην περιοχή του Σαχέλ. Η εργασία χρησιμοποιεί διεπιστημονική μεθοδολογία με ανάλυση πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, με στόχο να αποτυπώσει τη μετανάστευση όχι ως αποτέλεσμα ενός μόνο παράγοντα, αλλά ως προϊόν της δυναμικής αλληλεπίδρασης μεταξύ πολιτικών, κοινωνικών, ιστορικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων. Η μελέτη ενσωματώνει τόσο παγκόσμιες θεωρητικές προσεγγίσεις της μετανάστευσης όσο και εμπειρικά δεδομένα για το Σαχέλ, ώστε να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες της περιοχής. Το θεωρητικό μέρος επικεντρώνεται στους βασικούς οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, που επηρεάζουν τις μεταναστευτικές αποφάσεις, ενώ λαμβάνει υπόψη και τις υποκειμενικές παραμέτρους, όπως οι προσωπικές προσδοκίες, η επιθυμία και η αίσθηση ασφάλειας. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην έννοια της «ακούσιας ακινησίας», δηλαδή της αδυναμίας μετακίνησης λόγω έλλειψης πόρων ή κοινωνικών περιορισμών, φαινόμενο που είναι διαδεδομένο στο Σαχέλ. Εξετάζονται, επίσης, οι έμφυλες, ηλικιακές και εκπαιδευτικές διαφοροποιήσεις στη μετανάστευση, καθώς και η επίδραση των αποικιακών δεσμών στη διαμόρφωση μεταναστευτικών διαδρομών. Η εμπειρική ανάλυση επικεντρώνεται στην περιοχή του Σαχέλ ως ενδεικτική περίπτωση πολυπαραγοντικής κινητικότητας. Αναλύονται η γεωγραφική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της περιοχής, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, οι πολιτικές κρίσεις, καθώς και η δυναμική των ενδοπεριφερειακών και διεθνών μετακινήσεων. Επισημαίνεται, ότι αν και οι ροές προς την Ευρώπη προσελκύουν την προσοχή, το μεγαλύτερο μέρος της κινητικότητας παραμένει εσωτερικό ή ενδοπεριφερειακό. Συμπερασματικά, η εργασία υποστηρίζει, ότι η μετανάστευση στο Σαχέλ δεν εξηγείται επαρκώς μέσω μονοπαραγοντικών ερμηνειών. Αντίθετα, αποτελεί προϊόν σύνθετης αλληλεπίδρασης δομικών και βιωματικών παραμέτρων, που διαμορφώνουν όχι μόνο τις αποφάσεις μετακίνησης, αλλά και την ίδια την κοινωνική ταυτότητα των πληθυσμών της περιοχής.