Η θεολογία του "σπερματικού λόγου" και η σημασία της για τους διαχριστιανικούς και διαθρησκειακούς διαλόγους

Abstract

Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο κίνδυνος που ελλοχεύει για την Ορθοδοξία λόγω της συμμετοχής της στους διαχριστιανικούς και διαθρησκειακούς διαλόγους είναι είτε ο δογματικός μινιμαλισμός και ρελατιβισμός είτε ο ομολογιακός και θρησκειακός συγκρητισμός. Γι’ αυτό η λύση που προτείνουν για την αποφυγή αυτού του κινδύνου είναι η άρνηση της συμμετοχής της Ορθοδοξίας σ’ αυτούς τους διαλόγους. Μια τέτοια όμως πρόταση είναι τελείως απαράδεκτη από πλευράς ορθοδόξου, όχι μόνο γιατί ισοδυναμεί με άρνηση της φύσης και της σωτηριώδους αποστολής της Ορθοδοξίας μέσα στον κόσμο, αλλά και γιατί δεν είναι καθόλου σύμφωνη με την ορθόδοξη πατερική πρακτική και παράδοση. Το θεολογικό παράδειγμα που μας προσφέρει εν προκειμένω ο φιλόσοφος και μάρτυς Ιουστίνος με βάση την έννοια του «σπερματικού λόγου», αλλά και η εκλεκτική στάση του Μ. Βασιλείου και άλλων Πατέρων έναντι της ελληνικής φιλοσοφίας, που ουσιαστικά συνεχίζουν την πρακτική διάσταση της θεολογίας του Ιουστίνου για το «σπερματικό λόγο», δίνουν, νομίζουμε, πλήρως ικανοποιητική λύση στο ανωτέρω πρόβλημα. Ας δούμε όμως κατ’ αρχήν ποια είναι η έννοια του «σπερματικού λόγου» στη θεολογία του Ιουστίνου, για να κατανοήσουμε στη συνέχεια τη σημασία της για τους διαχριστιανικούς και διαθρησκειακούς διαλόγους.