Η μάχη του αεροδρομίου της Λευκωσίας το 1974

Abstract

Λίγοι ερευνητές καταπιάστηκαν με τα γεγονότα της μάχης του αεροδρομίου Λευκωσίας στις 23 Ιουλίου 1974 και της παράδοσης του στον ΟΗΕ. Σκοπός της εργασίας είναι η ανάδειξη της σπουδαιότητας του αεροδρομίου Λευκωσίας και η ανάγκη ελέγχου του για τους δύο αντιμαχόμενους. Θα γίνει προσπάθεια να καταδειχθεί η αναβάθμιση της αξίας του αεροδρομίου μετά την εκτέλεση της αποστολής «Νίκη» και η διαφοροποίηση της στάσης των Τούρκων. Θα τονιστεί η αδυναμία του ΓΕΕΦ να κατανοήσει τις αλλαγές στη στρατηγική των αντιπάλων, να παρακολουθήσει τις εξελίξεις και να υπερασπιστεί αποτελεσματικά το αεροδρόμιο. Θα γίνει αναφορά στην υποχωρητικότητα που επέδειξε το ΓΕΕΦ, στην δολιότητα των Τούρκων και στην αποτελεσματικότητα και μαχητική ικανότητα της Α΄ ΜΚ που κλήθηκε να υπερασπίσει το αεροδρόμιο. Θα γίνει αναφορά στο παρασκήνιο της λήψης της απόφασης για παράδοση του αεροδρομίου στα ΗΕ με αναφορά στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Βρετανίας. Θα τονιστεί η προσήλωση των ελλαδιτών καταδρομέων στην προβλεπόμενη παράδοση του αεροδρομίου στον ΟΗΕ και την υποχρέωση τους να το διαφυλάξουν και θα υπογραμμιστεί η θρασύτητα των Τούρκων που θα εκβιάσουν ακόμα και τα ΗΕ. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στην εκπόνηση της εργασίας βασίστηκε στην έρευνα για βιβλιογραφικές αναφορές που ομολογουμένως ήταν περιορισμένες. Ακολούθησε ενδελεχής έρευνα στο αρχείο τύπου για εντοπισμό αναφορών στις εφημερίδες της εποχής διαδικασία που απέφερε καρπούς. Παράλληλα έγιναν κάποιες τηλεφωνικές συνεντεύξεις με στρατιώτες και αξιωματικούς που υπηρέτησαν στο αεροδρόμιο με αποκορύφωμα τη συνέντευξη του ταγματάρχη τότε της Α΄ ΜΚ Βασίλειου Μανουρά. Η έρευνα συνεχίστηκε και στο κρατικό αρχείο σε έγγραφα της ΕΦ που φυλάγονται εκεί και αφορούν τις εμπλεκόμενες μονάδες. Ακόμη εντοπίστηκαν επίκαιρα ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεις ή αφιερώματα και αποδελτιώθηκαν σημαντικές πληροφορίες. Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην 35 ΜΚ στο Σταυροβούνι και συνάντηση με τον νυν διοικητή που μας ξενάγησε στο μικρό μουσείο που είναι υπό δημιουργία εκεί. Ακόμη επισκεφθήκαμε το 41 ΤΕΘ που είναι υπεύθυνο για την άμυνα στην περιοχή αεροδρομίου και τύχαμε τοπογραφικής ενημέρωσης της εν λόγω περιοχής. Η έρευνα θα καταδείξει πράγματι την ιδιαίτερη σημασία που είχε το αεροδρόμιο για την Τουρκία και θα δικαιολογήσει την επιδίωξη της να το κυριεύσει. Θα αποκαλύψει την αδυναμία της ελληνοκυπριακής πλευράς να κατανοήσει τη σπουδαιότητα του αεροδρομίου και να το υπερασπίσει αποτελεσματικά. Θα αναδείξει τον ηρωισμό των υπερασπιστών του αεροδρομίου, τον καταλυτικό ρόλο που θα διαδραματίσει η Α΄ ΜΚ στην υπεράσπιση του και θα στηλιτεύσει την ακατανόητη απόφαση για παράδοση του στα ΗΕ. Θα διαγράψει τα διαπλεκόμενα συμφέροντα των Βρετανών για το αεροδρόμιο και θα σκιαγραφήσει την πιθανή εμπλοκή τους στην απόφαση για παράδοση του στον ΟΗΕ. Η έρευνα οδηγεί στο συμπέρασμα πως υπήρξε ασύγγνωστη αμέλεια από μέρους του ΓΕΕΦ στη διαφύλαξη του αεροδρομίου και προκλητική υποχωρητικότητα. Απαράδεκτη θεωρείται και η απόφαση για παράδοση του αεροδρομίου στα ΗΕ γεγονός που οδήγησε στην ουσιαστική απώλεια του. Από την άλλη είναι προφανής η μαχητική ικανότητα, η πολεμική αξία, η οξυδέρκεια και η διορατικότητα που επιδείχθηκε από τους υπερασπιστές και ιδιαίτερα από την Α΄ ΜΚ. Διφορούμενη και αμφιλεγόμενη μπορεί να χαρακτηριστεί η στάση και η όλη πολιτεία των δυνάμεων του ΟΗΕ. Τέλος η έρευνα καταδεικνύει τη δόλια και ύπουλη τακτική των Τούρκων για παραβίαση της εκεχειρίας και προώθηση τους με σκοπό την κατοχή όλο και περισσότερου εδάφους, τακτική που εφαρμόστηκε και στην περίπτωση του αεροδρομίου.