Ιστορική και αρχιτεκτονική κληρονομιά στο παραοδοσιακό χωριό Λόφου
Thesis
Στην εργασία μου αυτή καταπιάστηκα με το παραδοσιακό χωριό Λόφου και τα σημαντικότερα μνημεία που υπάρχουν σ’ αυτό, που είναι αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τέχνης. Η ενασχόλησή μου με το θέμα αυτό ήταν για μένα μια ευχάριστη διαδικασία, αφού ασχολήθηκα με κάτι που αγαπώ και που με ενδιαφέρει προσωπικά. Σ’ αυτό το χωριό γεννήθηκα, μεγάλωσα, παιδεύθηκα. Η εργασία μου αρχίζει με ως πρώτο θέμα την ιστορία του χωριού, η Λόφου στον χώρο και στον χρόνο. Αναφέρομαι στη γεωγραφική της θέση, στην ίδρυση και την ονομασία της, στους πρώτους κατοίκους και στις ασχολίες τους, στα χρόνια της ακμής και της μεγάλης της δόξας, αλλά και στα χρόνια της μεγάλης εγκατάλειψής της από τους κατοίκους της λόγω της αστυφιλίας. Η σχέση της Λόφου με τον Ύψωνα ήταν επίσης ένα ενδιαφέρον θέμα. Οι Λοφίτες ξηλώνουν κυριολεκτικά τα σπίτια τους, για να κτίσουν άλλα στον Ύψωνα, που ήταν κοντά στην πόλη. Έτσι η Λόφου χάνει τη ζωντάνια της, μένει με πολύ λίγους κατοίκους και αυτοί υπερήλικες. Κλείνει το δημοτικό σχολείο και οι τελευταίοι 3 μαθητές υποχρεώνονται να φοιτήσουν μαζί με τους άλλους στο δημοτικό σχολείο του Ύψωνα. Στη συνέχεια η αναβίωση του χωριού που προήλθε από το μεγάλο ενδιαφέρον του Συνδέσμου Αποδήμων Λόφου και από το πρόγραμμα αναπαλαίωσης του Τμήματος Πολεοδομίας και τα γενναιόδωρα κίνητρα που παρέχει. Επιχείρησα, επίσης, μια γενική περιγραφή του χωριού που είναι κτισμένο με την τοπική πέτρα, κάτι που εντυπωσιάζει με την πρώτη ματιά τον κάθε επισκέπτη, ενώ ασχολήθηκα ιδιαίτερα με τα πιο σημαντικά μνημεία, εξαιρετικά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τέχνης. Τα λοφίτικα σπίτια, που είναι κτισμένα με πέτρα, διατηρούν την αυθεντικότητά τους σήμερα και τη λαϊκή αρχιτεκτονική τους, αλλά γίνονται πιο λειτουργικά, για να εξυπηρετούν τις σύγχρονες ανάγκες των ιδιοκτητών τους.Το δημοτικό σχολείο που παραμένει σήμερα βουβό από φωνές των παιδιών, έχει τη δική του ιστορία. Το 1917 αρχίζει η ανοικοδόμησή του σε σπουδαία τοποθεσία στη Λόφου, για να είναι ευάερο και ευήλιο. Ο νεοκλασικός ρυθμός του και η μεγαλοπρέπειά του είναι σημάδια 6 της ελληνικότητάς του, αλλά και του πλούτου των Λοφιτών. Στην αρχή φοιτούν σε αυτό μόνο αγόρια, λειτουργεί δηλαδή ως αρρεναγωγείο και από το 1937 γίνεται μικτό. Η λειτουργία του μικτού σχολείου ήταν κάτι πρωτόγνωρο, γι’ αυτό οι κάτοικοι βρίσκονταν σε συναγερμό, για να το εξοπλίσουν με την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή και να διοριστούν δάσκαλοι προσοντούχοι. Κατά τη σχολική χρονιά 1942-1943 το σχολείο αριθμούσε 188 μαθητές/τριες, που ήταν ένας αρκετά μεγάλος αριθμός για τα δεδομένα της εποχής, ενώ το 1973 παύει να λειτουργεί, αφού πλήγηκε κι αυτό από την αστυφιλία. Η εκκλησία του χωριού που βρίσκεται επίσης σε περίοπτη και σπουδαία τοποθεσία είναι ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα, αντιπροσωπευτικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και τέχνης. Το μεγαλείο της απλώνεται παντού τόσο εκτός όσο και εντός του ναού. Τα δύο καμπαναριά της με τις ανάγλυφες παραστάσεις, η είσοδος, οι τοιχογραφίες του Όθωνα Γιαβόπουλου, το επίχρυσο εικόνισμα είναι λίγα από τα πολλά μνημεία τέχνης που μπορεί να θαυμάσει ο κάθε επισκέπτης. Ολόκληρος ο εσωτερικός χώρος της εκκλησίας είναι διακοσμημένος με τοιχογραφίες και ποικίλο γραπτό διάκοσμο, ενώ η οροφή με το γαλάζιο χρώμα και τα αστέρια συμβολίζει τον έναστρο ουρανό.Στην εργασία αναφέρομαι επίσης στο σοβαρό πρόβλημα της έλλειψης νερού, το οποίο αντιμετωπίστηκε από τους Λοφίτες με διάφορους τρόπους όπως η πηγή, η βρύση, ο λάκκος, οι στέρνες και οι τσιμεντένιες βρύσες, έργα τα οποία έχουν κι αυτά να επιδείξουν στοιχεία τέχνης. Ο παραδοσιακός ελιόμυλος είναι κι αυτός μια απόδειξη της δράσης των Λοφιτών στα δύσκολα χρόνια. Έργα τέχνης είναι επίσης και τα πιθάρια τα οποία έφτιαχναν οι ίδιοι, για να αποθηκεύσουν γεωργικά προϊόντα και τα οποία σήμερα κοσμούν τις αυλές των αναπαλαιωμένων λοφίτικων σπιτιών.Η Λόφου παρέμεινε γνήσια και αυθεντική για να θαυμάζεται από τον κάθε επισκέπτη, ξένο και ντόπιο, αντιπροσωπευτικό δείγμα λαϊκής παραδοσιακής και τέχνης.