Κατάφαση και απόφαση κατά την ορθόδοξη πατερική παράδοση.

Abstract

Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της θεολογίας των Πατέρων της Εκκλησίας, όταν αναφέρονται στην έννοια του Θεού, στη σχέση του με τον κόσμο ή ακόμη και στις θεωτικές εμπειρίες τους, είναι ο καταφατικός και αποφατικός τρόπος, με τον οποίο τις περιγράφουν. Κι’ αυτό γιατί, η διάκριση μεταξύ ακτίστου Θεού και κτιστού κόσμου δεν αποτελεί για τους Πατέρες απλώς και μόνο μια οντολογική διάκριση, την οποία αποδέχονται, χωρίς να συνειδητοποιούν τις άμεσες και βαθύτερες γνωσιολογικές συνέπειες και προεκτάσεις της. Και η αμεσότερη γνωσιολογική συνέπεια της οντολογικής αυτής διακρίσεως είναι ότι, καίτοι ο άκτιστος Θεός σχετίζεται πραγματικά με τον κτιστό κόσμο μέσω των ενεργειών του και γίνεται γνωστός από αυτές κατά την εκδήλωσή τους στην κτίση και στην ιστορία, εντούτοις κατά την ουσία του, τη φύση και τον τρόπο των ενεργειών του, καθώς και τον τρόπο της υπάρξεώς του ως Τριάδας προσώπων, παραμένει τελείως υπερβατικός και απρόσιτος. Υπό την έννοια αυτή ο Θεός για τους Πατέρες είναι εν ταυτώ γνωστός και άγνωστος, ρητός και άρρητος, αποκεκαλυμμένος και κεκρυμμένος, «Deus revelatus» και «Deus absconditus» ή «Deus secretus» και «Deus publicus», όπως θα έλεγε χαρακτηριστικά ο ιερός Αυγουστίνος .