Το ενιαίο σύστημα κινητικότητας στη Δημόσια Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση - (ΕΣΚ-Νόμος 4440/2016) - Καινοτομία ή η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος
Thesis
Ο στόχος της εργασίας είναι να διερευνήσει θεωρητικά και εμπειρικά τη συμβολή του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας (ΕΣΚ) αναφορικά με τον εξορθολογισμό των Ανθρώπινων Πόρων (Α.Π.) στην ελληνική Δημόσια Διοίκηση. Να αναλύσει, να συγκρίνει και να αποτιμήσει, δηλαδή, σφαιρικά το ισχύον σύστημα κινητικότητας ως διοικητική μεταρρύθμιση. Συγκεκριμένα, να εξετάσει και να δείξει εάν επιτυγχάνεται ο σκοπός του ΕΣΚ, όπως επακριβώς ορίζεται στο Κεφάλαιο Α΄ και στο άρθρο 1 του Νόμου (Ν.) 4440/2016. Να διαπιστώσει τελικά αν το νομοθέτημα «αποτελεί καινοτομία ή την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος». Ειδικότερα στην εργασία αποτυπώνεται το θεωρητικό πλαίσιο της κινητικότητας στο οποίο στηρίζεται η ανάλυση. Καταγράφονται οι επιστημονικές απόψεις, μελέτες και θέσεις για τις καινοτόμες πτυχές και τις αδυναμίες του ΕΣΚ. Παρουσιάζεται κριτικά η διεθνής και ευρωπαϊκή εμπειρία και αποτυπώνονται οι διάφορες τάσεις. Απεικονίζεται το ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο ιστορικά. Αναλύεται ο Ν. 4440/2016 και καταγράφονται στατιστικά στοιχεία των κύκλων κινητικότητας. Συγκρίνεται το ισχύον καθεστώς με τα προγενέστερα νομοθετήματα. Μέχρι σήμερα, στον «επιστημονικό διάλογο» για το ΕΣΚ, οι σχετικές μελέτες, έρευνες και απόψεις εκθέτουν το θέμα σε θεωρητικό μόνο πλαίσιο. Με μελέτη περίπτωσης το Δήμο Χανίων της Περιφέρειας Κρήτης, το νέο σύστημα προσεγγίζεται πλέον και εμπειρικά, μέσω ποιοτικής έρευνας και ανάλυσης αρχειακού υλικού και συνεντεύξεων των παραγόντων, που συμμετείχαν ενεργά στην κινητικότητα, με τους ερωτώμενους να κατέχουν θέσεις κλειδιά. Το σκοπό αυτής της εργασίας απαντούν τα παρακάτω δύο βασικά ερευνητικά ερωτήματα, με πέντε αντίστοιχα κριτήρια το καθένα, τα οποία συμπυκνώνουν την ουσία του ΕΣΚ: - Πώς συμβάλλει το ΕΣΚ στη βέλτιστη αξιοποίηση και ορθολογική κατανομή του Ανθρώπινου Δυναμικού (Α.Δ.) στις δημόσιες υπηρεσίες. - Πώς συμβάλλει το ΕΣΚ στη διευκόλυνση των υπαλλήλων αναφορικά με την ενίσχυση των επαγγελματικών τους δεξιοτήτων, την απόκτηση εμπειρίας σε διάφορες θέσεις και την προώθηση της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας. Αναλύονται και αντιπαραβάλλονται τα εμπειρικά ευρήματα με το θεωρητικό πλαίσιο της κινητικότητας. Αποτυπώνονται συνολικά τα συμπεράσματα της θεωρητικής και εμπειρικής προσέγγισης του θέματος. Τα κύρια ευρήματα είναι ότι το ΕΣΚ διακατέχεται από καινοτόμα και ευέλικτα στοιχεία. Ενσωματώνει αντικειμενικές, διαφανείς και αποτελεσματικές διαδικασίες. Παρόλο αυτά στην πρακτική του εφαρμογή δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα και δυσλειτουργίες. Το νομοθέτημα χαρακτηρίζεται από ασάφειες και γενικότητες στις επιμέρους λειτουργικές παραμέτρους. Αντιμετωπίζει τις προγενέστερες αδυναμίες. Ωστόσο, τείνει να επαναλάβει τα παρεμβατικά πολιτικά στοιχεία προηγούμενων Νόμων. Διαπιστώνεται αδυναμία κάλυψης των διαθέσιμων θέσεων με το νέο σύστημα. Το εργαλείο διευκολύνει σε ένα ικανοποιητικό βαθμό τους υπαλλήλους αναφορικά με τα προσόντα, την εμπειρία και τη σταδιοδρομία. Τα γενικά συμπεράσματα είναι ότι ο σκοπός του ΕΣΚ επιτυγχάνεται μερικώς. Συντελεί, μέσω των προβλεπόμενων διαδικασιών, στη διαφανή και αντικειμενική αξιοποίηση του Α.Δ. και στην ορθολογική και αξιοκρατική επιλογή του. Ωστόσο, πάσχει ως προς την αποτελεσματική και την ορθολογική αξιοποίηση και κατανομή. Επιπλέον, διευκολύνει το προσωπικό και ενισχύει τις επαγγελματικές του δεξιότητες. Συντελεί στην απόκτηση εμπειρίας στη νέα θέση και είναι δυνατόν να προωθήσει την επαγγελματική σταδιοδρομία. Ωστόσο, ανακύπτουν ζητήματα ως προς τη σύνδεσή του με τα κίνητρα, την αξιολόγηση της απόδοσης και την επιμόρφωση. Το ΕΣΚ προβάλλεται ως μία «ολοκληρωμένη δημόσια πολιτική». Όμως, αφορά και σε μία «ad hoc πολιτική». Αποτελεί στην ουσία λύση που σχεδιάστηκε ως απόρροια της κρίσης. Συμβάλλει σε ένα βαθμό στον εξορθολογισμό των Α.Π. Συμπερασματικά, το ΕΣΚ πληροί τις θεωρητικές προϋποθέσεις για να αποτελέσει ένα ουσιαστικό εργαλείο και μέτρο ανακατανομής, αποκέντρωσης και εξορθολογισμού του Α.Δ. Εντούτοις, υστερεί ως προς την πρακτική και τη λειτουργική εφαρμογή αυτών των θεωρητικών προϋποθέσεων. Η εργασία ολοκληρώνεται με προτάσεις βελτίωσης. Είναι απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα άρουν τα λειτουργικά κενά του ΕΣΚ. Ουσιαστικές και λειτουργικές τροποποιήσεις δηλαδή, για την αποσαφήνιση και συγκεκριμενοποίηση των επιμέρους παραμέτρων του νομοθετήματος ως προς: Τις διαδικασίες υποβολής αίτησης μετακίνησης, τις διαδικασίες αξιολόγησης, τα κριτήρια αξιολόγησης, τη συνέντευξη, τα περιγράμματα θέσης, την απαραίτητη πρόβλεψη ευέλικτων και εξειδικευμένων δικλείδων ασφαλείας για τους φορείς προέλευσης. Εύστοχες ρυθμίσεις για την επαρκή και αποτελεσματική κάλυψη των θέσεων, τη σύνδεση της κινητικότητας με τον προγραμματισμό και τις προσλήψεις, την αξιολόγηση απόδοσης, τα κίνητρα και την επιμόρφωση. Εν κατακλείδι, είναι αναγκαίο η κινητικότητα να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι ενός ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού (HRMS) και άρρηκτο μέρος των στρατηγικών ανάπτυξης της Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΔΑΔ), στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνεκτικής πολιτικής Α.Π. Απαραίτητες είναι η καλλιέργεια εμπιστοσύνης προς το θεσμό, καθώς και η υιοθέτηση και ο ενστερνισμός καίριων αλλαγών, για να επιτευχθεί και ρεαλιστικά πλέον ο εξορθολογισμός των Α.Π σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο.