Η κοινωνιολογία της θρησκείας

Abstract

Το να αναφέρει κανείς ένα ειδικό λόγο που τον οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος είναι λίγο δύσκολο. Αφενός, διότι το κίνητρο του συγγραφέα μπορεί σε μεγάλο βαθμό να είναι υποκειμενικό και αφετέρου, διότι τον αναγνώστη της όλης μελέτης μπορεί να τον ενδιαφέρει η ουσία του θέματος, το οποίο καλείται να διαβάσει, και όχι απαραίτητα το αίτιο, το οποίο προκάλεσε την γέννηση της. Ανεξάρτητα από το περιγραφή της δημιουργίας της μελέτης ο στόχος της συγγραφής θα κινηθεί αυστηρά σε δύο άξονες. Ο πρώτος άξονας αφορά το ύφος της επιστημονικής μελέτης, το οποίο δεν είναι αυστηρά επιτηδευμένο ως προς τα αντικείμενα, τα οποία θίγονται, διότι επιθυμεί να είναι κατανοητό και φιλικό και σε ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερες ακαδημαϊκές γνώσεις. Ο δεύτερος άξονας έχει ιστορικές καταβολές για ένα ιστορικό γεγονός, το οποίο συνέβη το 1946. Συγκεκριμένα εκείνο το έτος, ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος της Εκκλησίας της Κύπρου Μακάριος Γ΄ (1913-1977), είχε τριετή υποτροφία για το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης των ΗΠΑ από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών. Στην παραμονή του στην Αμερική, και σύμφωνα με τα απομνημονεύματά του, αποφάσισε να γράψει την διδακτορική του διατριβή με θέμα η “H Koινωνιολογία της Θρησκείας”. Στη μέση των σπουδών του, όμως πληροφορείται ότι πρόκειται να εκλεγεί Μητροπολίτης Κιτίου. Αν και αρχικά αρνήθηκε να εκλεγεί Αρχιερέας, σε εκείνη την χρονική στιγμή λόγω των ιστορικών συγκυριών, όπως το εθνικό ζήτημα, η μεταπολεμική περίοδος, η απουσία επισκόπου στη Μητρόπολη της Λάρνακας επί δεκαεπτά συνεχή έτη, τελικά ενθρονίζεται στην Μητρόπολη Κιτίου, τον Ιούνιο του 1948. Η παρούσα μελέτη σε καμία περίπτωση δεν έχει την πρόθεση να συστηθεί ως η συνέχεια μιας ημιτελούς διδακτορικής εργασίας, η οποία ξεκίνησε με την λήξη σχεδόν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ωκεανού. Αντίθετα, η παρούσα εργασία θέλει να προβάλει στους σημερινούς αναγνώστες ποιό περίπου είναι το περίγραμμα αυτού του θέματος, με το οποίο ήθελε να ασχοληθεί ο Μακάριος Γ΄ αλλά οι ιστορικές συγκυρίες δεν του το επέτρεψαν. Επομένως, από αυτή την επισήμανση η μελέτη δεν θα έρθει σε επαφή μόνο με την σύγχρονη βιβλιογραφία που καλύπτει επαρκώς το ζήτημα και η οποία δεν κυκλοφορούσε κατά την διάρκεια της ζωής του Μακαρίου Γ΄, αλλά και με τις απόψεις που κατατέθηκαν την περίοδο που ο μακαριστός Κύπρου -μιας εκ των αρχαιοτέρων Αυτοκέφαλων Εκκλησιών- ήταν στη ζωή. Τα προσωπικά βιώματα, τα οποία βίωσε ο Μακάριος Γ΄ και τα οποία, όπως δείχνουν τα πράγματα, δεν τον βοήθησαν στο να ολοκληρώσει την επιστημονική του διατριβή, δεν έχουν ημερομηνία λήξεως. Τα προσωπικά προβλήματα, τα οποία προκύπτουν, προβάλλονται ως εμπόδια σε κάθε ερευνητή στο να ολοκληρώσει επαρκώς την μελέτη του. Η παρούσα εργασία αντιμετώπισε αρκετά προβλήματα τα οποία μετατράπηκαν σε ζητήματα καθυστερήσεων λόγω της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τον ελλαδικό χώρο την τελευταία δεκαετία ως θύμα των διεθνών πολιτικών εξελίξεων. Τέλος, αν και θα ήθελα να προσθέσω ακόμη αρκετά ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον της συνθέσεως της εργασίας, θα δηλώσω υπακοή στο προοίμιο της μελέτης, που ρητά προσδιορίζει ότι οφείλουμε να επικεντρωθούμε στην ουσία του κοινωνικού θρησκευτικού ζητήματος, το οποίο μας απασχολεί και όχι στα φαινόμενα και στις ενέργειες.