Ιστορία και Θεολογία του ιερού ευχελαίου
Thesis
Το Μυστήριο του Ευχελαίου συναριθμείται στα ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας, τα οποία ιερουργούν την “τα ασθενή θεραπεύουσαν και τα ελλείποντα αναπληρούσαν” θεία Χάρη στον άνθρωπο του Θεού, για τον λόγο δε αυτόν ανήκουν στο Μέγα Μυστήριο του Θεού προς σωτηρία του ανθρώπου. Ο κληρικός είναι ανάγκη να γνωρίζει και να κατανοεί τι επιτελεί την ώρα που ιερουργεί ένα Μυστήριο της Εκκλησίας. Να έχει φόβο Θεού, διότι ενεργεί κατ’ εντολή του, διαχειριζόμενος την θεία Χάρη του. Στο Μυστήριο του Ευχελαίου καλείται να σώσει τον κάμνοντα (ασθενή), να εγείρει αυτόν από της κλίνης του, να δώσει άφεση αμαρτιών. Αυτό γίνεται στο όνομα του Κυρίου και με την κανονική, την “κατά τάξιν και ευχημόνως” και “κατ’ ακρίβειαν” τήρηση των οριζομένων συστατικών στοιχείων τελέσεως του Μυστηρίου. Ο ιερουργός του Ευχελαίου πρέπει να γνωρίζει κυρίως και πρωτίστως τι επιτελεί, μη περιοριζόμενος στην τεχνική (πρακτική) διαδικασία αυτού που επιτελεί. Η διερεύνηση του θέματος, το οποίο μου προτάθηκε από τον καθηγητή μου Γεώργιο Φίλια, υπήρξε αναγκαία, διότι έπειτα από τόσους αιώνες οριστικοποιήσεως του Ευχελαίου και αυτών ακόμη των επιμέρους στοιχείων του, διαπιστώνεται ότι στην πράξη της Εκκλησίας παραμένει το μέσο αντιμετωπίσεως ποικίλων αναγκών και θλίψεων και αντιξοοτήτων των Χριστιανών και όχι αποκλειστικώς ιάσεως των σωματικών νόσων και μάλιστα βαρέως ασθενούντων, κατά την οποία λαμβάνει χώρα και άφεση αμαρτιών, λόγω της συνυπάρξεως και αλληλοπεριχωρήσεως των δύο αυτών ως μία ενότητα στην ψυχοσωματική ολότητα του ανθρώπου. Δεν θα διστάζαμε να ομολογήσουμε ότι για πολλούς χριστιανούς το Μυστήριο του Ευχελαίου είναι αντιληπτό ως μέσο θεραπείας της βασκανίας και της μαγείας, καταστάσεων και προβλημάτων δαιμονικών, που δεν έχουν σχέση με φυσική ασθένεια, αλλά αποτελούν την πηγή και την αιτία πάσης κακοτυχίας του ανθρώπου, ιερουργούμενο υπό των ιερέων ακαίρως-ευκαίρως, ενώ για τις περιπτώσεις αυτές η Εκκλησία διαθέτει πλήθος άλλων ευχών και χρησιμοποιεί αυτές αναλόγως. Η επανεξέταση και συστηματική καταγραφή της ιστορίας και θεολογίας του Ευχελαίου, ο επαναπροσανατολισμός του ακριβέστερα, θα συμβάλει στη σωστή θεώρηση και διασφάλιση του επί επιπρόσθετα στοιχεία και την επαναφοράν τυχόν παραλειφθέντων στοιχείων και εννοιών του στο πέρασμα των αιώνων. Σκοπός και στόχος της όλης εργασίας υπήρξε η ανάδειξη του θείου θελήματος περί της μεταβιβάσεως της ιατρικής δυνάμεως του Ιησού Χριστού στην Εκκλησία και του τρόπου ενέργειας που όρισε απ’ αρχής, περί της διαμορφώσεως της σε ιερό Μυστήριο της Εκκλησίας, κατά πλήρη διαχωρισμό από ότι άλλο μπορεί να σημαίνει η χρήση του ελαίου για τη θεραπεία των σωματικών νόσων. Στην ιστορική μετάβαση από τη σύσταση του Ιακώβου στο διαμορφωθέν εξ’ αυτής Μυστήριο του Ευχελαίου έπρεπε να διαπιστωθεί η διαφύλαξη της βασικής του δομής: ασθενούς αιτουμένου την ίαση από το Ιερατείο της Εκκλησίας, η άλειψη του ασθενούς εν τω ονόματι του Κυρίου, ανάπεμψη προσευχής (της ευχής της πίστεως) επί του ασθενούς. Η όλη διαμόρφωση και για όποιους λόγους απαιτήθηκε πρέπει να συνάδει με τα δομικά αρχικά στοιχεία του Ευχελαίου, που ορίστηκαν από τον Αδελφόθεο. Η έρευνα που πραγματοποιήσαμε έγινε βάσει της πλουσιωτάτης ερευνητικής βιβλιογραφίας, η οποία έχει καταρτισθεί από ερευνητές και μελετητές (ομοδόξους και ετεροδόξους) του Μυστηρίου του Ευχελαίου, την οποία προσεγγίσαμε μέσω της ελληνικής βιβλιογραφίας, η οποία είναι πλήρως κάτοχος της διεθνούς ερεύνης και των πορισμάτων της, στην οποία παραπέμπει τόσο ευρινώς και εμπεριστατωμένως, ώστε να καθίσταται περιττή μία εξ’ αρχής έρευνα επί των αυτών κειμένων και τεκμηρίων προς διείσδυση στο Μυστήριο του Ευχελαίου. Ορθώς παρατηρεί ο Π.Σκαλτσής για την έρευνα του και εμείς το γενικεύουμε, ότι “ο κάθε ενδιαφερόμενος για το θέμα αυτό θα έχει την ευκαιρία και τη δυνατότητα να παρακολουθήσει την απ’ αρχής πορεία και εξέλιξη της ακολουθίας του Ευχελαίου” (ιστορική εξέλιξη, σ.35), προς κατανόηση των κατ’ ακρίβεια δεδομένων του ως μυστηρίου των ασθενούντων σωματικώς και των κατ’ οικονομίαν απαιτηθέντων προσαρμογών του στην ιστορική και θεολογική πορεία του. Αυτό στον οποίο τελικώς καταλήξαμε είναι ότι το Ευχέλαιο είναι διαχρονικώς το προσωπικό ενός εκάστου των χριστιανών Μυστήριο προς υγεία και σωτηρία του σώματος και της ψυχής (αφέσεως αμαρτιών), ανεξαρτήτως του Μυστηρίου της Μετανοίας και των άλλων παραγόντων αφέσεως αμαρτιών. Η ακρίβεια και οικονομία έχουν τη θέση τους στην τελεσιουργία του Ευχελαίου, αρκεί να επιτελείται σωστά και από τον ιερουργούντα αυτό ιερέα και τον ιερουργούμενο δι’ αυτού ασθενή, ώστε η τέλεση του να μη είναι καταχρηστική όπως ενίοτε συμβαίνει.