Οι πέντε εκλογικές αναμετρήσεις που καθιέρωσαν τον δικομματισμό (1885-1895). Ο προεκλογικός παροξυσμός μέσα από τον Τύπο.

Καρατζιουβάλης, Γιώργος (2021-06)

Thesis

Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα το ελληνικό κράτος κατατρύχεται αφενός από πολλά εσωτερικά προβλήματα, όπως το Κρητικό, το Λαυρεωτικό και το Ανατολικό ζήτημα, αφετέρου από την αναγκαιότητα ανασυγκρότησης της εξωτερικής πολιτικής, καθώς τα δεδομένα μεταβάλλονται συνεχώς στα Βαλκάνια. Το σαθρό πολιτικό σύστημα που κυριαρχεί στη χώρα δεν στέλνει ευοίωνα μηνύματα στον λαό, ο οποίος καλείται συχνά να επιλέξει νέα κυβέρνηση. Στην πολιτική κρίση μερίδιο ευθύνης είχε φυσικά ο ανώτατος άνδρας της Ελλάδας, ο βασιλιάς. Ο Γεώργιος συνήθιζε να διορίζει κυβερνήσεις-μειοψηφίας της αρεσκείας του διαιωνίζοντας τη δυσλειτουργία του συστήματος. Την αυθαιρεσία του στέμματος ανακόπτει η ψήφιση της αρχής της δεδηλωμένης από έναν νέο πολιτικό, τον Χαρίλαο Τρικούπη αρχηγό του Πέμπτου Κόμματος, που έμελλε να αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του έθνους. Αρθρογραφώντας στηλιτεύει την πολιτική κατάσταση της χώρας υποδεικνύοντας κυρίως τον βασιλιά. Ο Τύπος, άλλωστε, της εποχής αρχίζει να γίνεται πιο ενεργός. Οι πρώτες βραχύβιες κυβερνήσεις του Τρικούπη είναι γεγονός, με κύριο αντίπαλο έναν σημαντικό πολιτικό, τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο. Το σκηνικό αρχίζει να αλλάζει. Η πεντακομματική βουλή έδωσε τη θέση της σε δύο μεγάλα κόμματα: στο Νεωτεριστικό Κόμμα του Τρικούπη και στο Εθνικό Κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη –μετά τον θάνατο του προκατόχου του Κουμουνδούρου. Από το 1885 ο δικομματισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής ζωής του Έλληνα ψηφοφόρου, και άφθονη τροφή για τις εφημερίδες. Μέσα από τα φύλλα του Τύπου γίνεται κατανοητή η φρενίτιδα που κυριαρχούσε στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα και κατ’ επέκταση στους πολίτες. Τα «κάτω οι φόροι» και «κάτω ο Πετρέλαιος» της δηλιγιαννικής παράταξης συναγωνίζονταν τα «κάτω ο Μογγόλος» και «κάτω η συναλλαγή» των τρικουπικών. Ο δικομματικός κανόνας διήρκεσε για δέκα χρόνια και για πέντε εκλογικές αναμετρήσεις, την πρωθυπουργική θέση εναλλάσσονταν οι δύο ηγετικές προσωπικότητες. Ο βασιλιάς από την άλλη καταπατούσε συχνά την αρχή της δεδηλωμένης προσπαθώντας να εξισορροπήσει την κατάσταση ή να οξύνει τα πάθη. Το πρώτο σκέλος της εργασίας πραγματεύεται το ιστορικό πλαίσιο της πολιτικής ζωής της χώρας ώστε να γίνει κατανοητή η ανάγκη ανασύστασής της. Παρουσιάζεται περιληπτικά, όλη η πορεία από την πολυκομματική βουλή μέχρι και τη θεμελίωση του δικομματισμού. Ενώ, εν συντομία φωτογραφίζεται ο χαρακτήρας των δύο αντίπαλων κομμάτων: του Νεωτεριστικού και του Εθνικού Κόμματος. Στο δεύτερο και κύριο μέρος, αναλύονται διεξοδικά οι πέντε εκλογικές αναμετρήσεις από το 1885 έως το 1895, με έμφαση στην πολεμική των αντίπαλων εφημερίδων. Κάθε υποκεφάλαιο ξεκινά με τα έργα που έκανε κάθε κόμμα την περίοδο διακυβέρνησής του και στη συνέχεια παρουσιάζεται η αντίδραση του Τύπου. Οι Τρικουπικές εφημερίδες: Ὥρα, Ἀκρόπολις, Ἐφημερίς, Αἱ Ἐκλογαί και η Ἑωθινή, έριχναν τα πυρά του στις δηλιγιαννικές: Πρωΐα, Νέα Ἐφημερίς, Ἐθνική, Ἐπιθεώρησις, Χώρα και Καιροί. Σε ορισμένες περιστάσεις, βέβαια, άλλαζαν στρατόπεδο, ή ήταν εναντίον και των δύο. Το τρίτο σκέλος της εργασίας, δίνει μια πιο γενική εικόνα. Αρχικά, αναλύεται η «επόμενη ημέρα» των εκλογών. Η αντίδραση των εφημερίδων μπροστά στα αποτελέσματα αντικατοπτρίζει το ίδιο έκδηλα με την παρουσίαση των εκλογών τη διάθεση των ψηφοφόρων και τον αναβρασμό που επικρατεί. Στη συνέχεια παρουσιάζεται σύντομα το τέλος του δικομματισμού, αλλά και η προπαγάνδα του Τύπου που ήταν άμεσα συνδεδεμένη με αυτή των βουλευτών. Στο τελευταίο τμήμα, αναλύεται η στάση του Γεώργιου στα εσωτερικά ζητήματα των τελευταίων δεκαετιών του αιώνα, και πώς αυτή επηρέασε τις κινήσεις πολιτικών και πολιτών.

Collections: