Η κατάρρευση της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο από το Νοέμβριο του 1963 έως τον Μάρτιο του 1964. Η οπτική του ελλαδικού Τύπου.

Abstract

Κύριος στόχος της εργασίας είναι η διερεύνηση της κατάστασης στην Κύπρο μετά την υποβολή των 13 σημείων του Μακάριου, η κατάρρευση της συνταγματικής τάξης στο Νησί και η ελληνική πολικτική στο ζήτημα από την οπτική του ελλαδικού Τύπου. Για την εκπόνηση της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν εκτός από τις δευτερογενείς πηγές –μέσα από τις οποίες καθορίστηκε το πλαίσιο των γνώσεών και αντιλήψεών μας πάνω στο θέμα- ένα πρωτογενές υλικό το οποίο περιλαμβάνει έντυπες πηγές και αρχειακό υλικό. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκαν 4 ελλαδικές εφημερίδες: Η Καθημερινή, Τα Νέα, Το βήμα, Ελευθερία προσπαθώντας να διευκρινηστεί η κατεύθυνση που ακολούθησαν καθόλη τη διάρκεια των κρίσιμων αυτών γεγονότων, από το Νοέμβριο του 1963 εως το Μάρτιο του 1964. Το συγκεκριμένο ζήτημα ήταν φλέγον και είχε κεντρικό ρόλο στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, καθώς η πολιτική ηγεσία υποχρεωνόταν να συμβιβάσει αντικρουόμενα συμφέροντα, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό. Στις εφημερίδες, εκείνης της περιόδου, που χρησιμοποιήθηκαν συναντούμε μια έντονη προσαρμογή σε επιμέρους παραταξιακές θέσεις. Το υλικό, αυτό, ενίοτε ιδιαίτερα φορτισμένο, αποκαλύπτει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας αλλά πολλές φορές δεν βοηθά στη διαλεύκανση καταστάσεων και γεγονότων. Το πολιτικό σύστημα αυτό το διάστημα οριζόταν ως βασιλευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Ταυτόχρονα, όμως, ήταν ένα μεταεμφυλιακό και φορτωμένο με ειδικούς όρους και περιορισμούς σύστημα. Οι Κυβερνήσεις στηρίζονταν στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία αλλά παράλληλα υπήρχαν πολλά κέντρα εξουσίας, όπως κυβέρνηση, στρατός, παλάτι, αμερικανικός παράγοντας, τα οποία ήταν αλληλοεξαρτώμενα και πολλές φορές αλληλοσυγκρουόμενα. Κύρια ανησυχία των διαχειριστών του συστήματος ήταν η τυχόν άνοδος της κομμουνιστικής επιρροής, ένας κίνδυνος που επικαλούνταν με κάθε ευκαιρία. Όσον αφορά τα αίτια της αποτυχίας της πρώτης Κυπριακής Δημοκρατίας, αυτά εντοπίζονται στην ύπαρξη ενός πολύπλοκου Συντάγματος, στην απουσία καλής θέλησης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, στην εθνοτική αντιπαράθεση των δύο κοινοτήτων με αποκορύφωμα τις αντίστοιχες παραστρατιωτικές ομάδες και στους εκατέρωθεν ανεκπλήρωτους εθνικούς πόθους. Η εργασία κλείνει με την παρουσίαση των συμπερασμάτων για τα γεγονότα από τον Νοέμβριο του 1963 έως τον Μάρτιο του 1964 μέσα από την οπτική του ελλαδικού Τύπου.