Ο ανταγωνισμός των μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου, η περίπτωση της Κυπριακής ΑΟΖ
Thesis
Η Ανατολική Μεσόγειος ευρισκόμενη μεταξύ τριών ηπείρων και σημαντικών θαλασσών του πλανήτη, από αρχαιοτάτων χρόνων βρισκόταν στο επίκεντρο του ανταγωνισμού των ισχυρών παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων. Ο συνεχιζόμενος εντοπισμός τεραστίων αποθεμάτων υδρογονανθράκων τη τελευταία δεκαετία, εντείνει τον ανταγωνισμό για κυριαρχία στην περιοχή, σύμφωνα και με τις επιταγές που καθορίζει τις διεθνείς σχέσεις, η θεωρία του ρεαλισμού. Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται στη μέση των πολιτικών αναταράξεων και καλείται να αξιοποιήσει τον πλούτο που βρίσκεται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, για την ευημερία των πολιτών της και την αύξηση της ασφάλειας της. Στην προκείμενη μεταπτυχιακή διατριβή εξετάζεται κατά το πρώτο κεφάλαιο το γεωπολιτικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται οι θαλάσσιες ζώνες και η σημαντικότητα της Κυπριακής ΑΟΖ, το θέμα της οριοθέτησης με τις γειτονικές χώρες, οι πραγματοποιθείσες γεωτρήσεις, η διεθνής και τουρκική αντίδραση καθώς και οι συνεργασίες που διαμορφώνονται και οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Κύπρος. Στο τρίτο κεφάλαιο αναδεικνύεται ο ρόλος της ΕΕ στην περιοχή, εξετάζεται το κρίσιμο θέμα της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας (νέες πηγές και εναλλακτικές οδοί ενέργειας), η προσπάθεια της ΕΕ για «στρατηγική αυτονομία», ο ρόλος της Κύπρου στις σχέσεις της με το ΝΑΤΟ και το μεταναστευτικό πρόβλημα. Στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζεται ο ρόλος των ισχυρών παγκόσμιων δυνάμεων δηλαδή των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας και ο μεταξύ τους ανταγωνισμός για τον έλεγχο της περιοχής. Στο πέμπτο κεφάλαιο εξετάζεται ο ρόλος και οι επιδιώξεις των περιφερειακών δυνάμεων που βρίσκονται στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και των κρατών που την περιβάλλουν, οι διαμορφούμενες συμμαχίες, οι στρατηγικές που αναπτύσσουν και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Ιδιαίτερη ανάλυση αφορά στην Τουρκία, όπου καταγράφονται οι ενέργειες και οι επιδιώξεις της στο πλαίσιο της αναθεωρητικής πολιτικής της «γαλάζιας πατρίδας». Τέλος, στο έκτο κεφάλαιο, αναλύονται τα δεδομένα που προκύπτουν από τα προηγούμενα κεφάλαια, επισημαίνονται οι γεωστρατηγικές ανακατατάξεις στην περιοχή, η αμυντική πολιτική και αμυντική διπλωματία της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς και οι στρατηγικές που αναπτύσσει στους τομείς της άμυνας και ασφάλειας. Τα αποτελέσματα της εργασίας παρουσιάζονται με την εξαγωγή των συμπερασμάτων από όλη την ανάλυση, ενώ προκύπτουν και κατατίθενται συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν στα συμφέροντα της Κύπρου και της Ελλάδας. Τη στρατηγική που οφείλουν να ακολουθήσουν, για την εκμετάλλευση των ενεργειακών τους πόρων, την εξασφάλιση της ασφάλειας - αποτρεπτικής ικανότητας απέναντι στην πρωταρχική απειλή που λέγεται Τουρκία και εν τέλει, τη δημιουργία των συνθηκών, που θα επιτύχουν τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής στην Κύπρο.