Το σωφρονιστικό σύστημα και το ανθρώπινο πρόσωπο στον ελλαδικό χώρο. Συμβολή στη θεολογική προσέγγιση του σωφρονιστικού συστήματος με βάση τη θεολογία και τη σημασία του προσώπου.
Thesis
Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η συνδυαστική μελέτη του σωφρονιστικού συστήματος και της θεολογίας του προσώπου εντός της ελληνικής πραγματικότητας. Σε πρώτο επίπεδο, εξετάζεται σφαιρικώς και ποικιλοτρόπως η φυλακή ως θεσμός, και κυρίως ως τόπος εγκλεισμού και σωφρονισμού, στην πορεία των χρόνων και διεπιστημονικά. Ως προς αυτό, το ενδιαφέρον κυρίως επικεντρώνεται στη διεθνή βιβλιογραφία και παρατίθενται οι σημαντικότερες επιστημονικές συζητήσεις όσον αφορά στη φυλακή, στον σωφρονισμό και τον εγκλεισμό. Ουσιαστικά, επιχειρείται η σε βάθος διερεύνηση του ολοκληρωτικού αυτού θεσμού, που είναι ριζωμένος βαθιά στην πολιτική και κοινωνική εμπειρία των λαών, και ο οποίος εξακολουθεί, παρά τις ιστορικές και τις πολιτιστικές διαφοροποιήσεις, να διατηρείται στον χρόνο. Μεταξύ άλλων, εξετάζεται η ίδρυση, η θεσμοθέτηση και η εξέλιξη του θεσμού στον «δυτικό κόσμο», η ανάδυση της πανοπτικής επιτήρησης, οι βασικές λειτουργίες σωφρονισμού που επιτελούνται στους χώρους εγκλεισμού, οι βασικοί σκοποί που καλείται να εκπληρώσει ο θεσμός, βάσει των θεμελιωδών θεωρητικών του αρχών, οι ψυχολογικές επιπτώσεις που επιφέρει στους κρατούμενους, η υποκουλτούρα που καλλιεργείται εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων. Στο περιθώριο της διερεύνησης της σχετικής με τον σωφρονισμό, τη φυλακή και τον εγκλεισμό, θεματικής, εξετάζεται η θέση και ο ρόλος τους στη χριστιανική παράδοση. Ειδικότερα, παρατίθενται οι σημαντικότερες αναφορές που εντοπίζονται στην Αγία Γραφή, σύμφωνα με τις οποίες η φυλακή είναι συνώνυμη με τα ανθρώπινα δεινά, με την καταπίεση, με τη φθορά και τον θάνατο, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην απελευθέρωση των κρατουμένων ως θέλημα του Θεού. Η εν λόγω ενότητα «κλείνει» με τις θεωρίες σωφρονισμού, όπως καταγράφονται στα αγιογραφικά χωρία. Σε δεύτερο επίπεδο, γίνεται πραγμάτευση του κεντρικού ζητήματος της διατριβής, της θεολογίας του προσώπου. Συγκεκριμένα, προσεγγίζεται θεολογικά και ανθρωπολογικά η σημασία της έννοιας του προσώπου, για την (αυτό)βελτίωση των ανθρώπων και την αναγέννηση των ατόμων. Αναδεικνύεται η βαρύτητα της αξίας του προσώπου που υπερβαίνει την ατομικότητα και τον υπαρξιακό θάνατο, καθώς και η συμβολή του στον αγώνα καταπολέμησης των παθών και της αμαρτίας. Καταδεικνύεται ότι η συνειδητοποίηση του προσώπου ισοδυναμεί με τον προσωπικό αγώνα ανάληψης της ευθύνης απέναντι στον εαυτό, στους συνανθρώπους και τον Θεό, με την προσωπική τελείωση και την πόρευση στον δρόμο προς τη θέωση, τη σωτηρία, μέσω της σύναψης σχέσεων ειλικρινούς και άδολης αγάπης. Σε τρίτο επίπεδο, η διατριβή εστιάζει στο ζήτημα της Ποιμαντικής των φυλακισμένων, της κατά Χριστόν προσωπικής παιδείας και της χριστιανικής εκπαίδευσης, προκειμένου να αντιπαρατεθούν στον εγκλεισμό, ως τρόπο αποτελεσματικού σωφρονισμού. Από την πραγμάτευση των τριών αυτών θεματικών προκύπτει και αναδεικνύεται, αφενός το εφικτό της αναγέννησης, της (ανα)βάπτισης και της μετάνοιας του κρατουμένου, και αφετέρου η καταλυτική επίδραση που έχει σε αυτές η αυτογνωσία, η αυτοεπίγνωση και η αυτοσυνειδησία του προσώπου του κρατουμένου και της αξίας του ως τέτοιου στην εν Χριστώ κοινωνία. Χωρίς να αποτελεί «εγχειρίδιο» ποιμαντικής, προσωπικής παιδείας ή χριστιανικής εκπαίδευσης, το εν λόγω μέρος της διατριβής παρουσιάζει τον πολύπλευρο και καθοριστικής σημασίας ρόλο του ποιμένα των φυλακών, το «υλικό» που έχει στα χέρια του για να οδηγήσει τον κρατούμενο προς την ανακάλυψη του προσώπου του, και την πληθώρα των εφοδίων που μπορεί να του παρέχει ώστε να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Η διατριβή ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα του συγγραφέα-ερευνητή, στα οποία δίνεται έμφαση σε προβληματισμούς και σκέψεις που μπορούν να λειτουργήσουν βοηθητικά σε όσους ασχολούνται με το ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας στα σωφρονιστικά καταστήματα, αλλά και στους πολιτικούς-πολιτειακούς ιθύνοντες του σωφρονιστικού συστήματος της χώρας.