Συστηματική ανασκόπηση των στρατηγικών αντιμετώπισης της επαγγελματικής εξουθένωσης των ιατρών
Thesis
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι ένα σύνδρομο που σχετίζεται άμεσα με τις συνθήκες του εργασιακού περιβάλλοντος και χαρακτηρίζεται από συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση και αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων. Η παρατηρούμενη αύξηση της επαγγελματικής εξουθένωσης στον ιατρικό πληθυσμό τα τελευταία χρόνια, αποτελεί ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο λόγω των αρνητικών επιπτώσεών που προκύπτουν, τόσο στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς και στην ομαλή λειτουργία των οργανισμών υγειονομικής περίθαλψης, όσο και στη σωματική και ψυχική υγεία των ιατρών. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου και τη μείωση της επαγγελματικής εξουθένωσης των ιατρών απαιτούνται πολυεπίπεδες προσεγγίσεις και παρεμβάσεις σε ατομικό και οργανωτικό επίπεδο. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει μια συστηματική ανασκόπηση από τη συλλογή μελετών της βιβλιογραφίας, σχετικά με τις παρεμβάσεις που εστιάζουν στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης στον ιατρικό πληθυσμό. Συμπεριλήφθηκαν οι μελέτες με παρεμβάσεις τόσο κατευθυνόμενες από τους ίδιους τους ιατρούς όσο και οργανωτικές που κατευθύνονται από τους οργανισμούς υγειονομικής περίθαλψης. Από την ανασκόπηση εξαιρέθηκαν οι μελέτες στις οποίες είχαν συμμετοχή φοιτητές ιατρικής, ειδικευόμενοι ιατροί και άλλοι επαγγελματίες υγείας. Επιπλέον, εξαιρέθηκαν οι μελέτες που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Οι μελέτες που επιλέχθηκαν χρησιμοποίησαν ως εργαλείο αξιολόγησης του βαθμού της επαγγελματικής εξουθένωσης το ερωτηματολόγιο Maslach Burnout Inventory (MBI) και οι μετρήσεις έγιναν σε συνάρτηση με τη βελτίωση στα ποσοστά της συναισθηματικής εξάντλησης, της αποπροσωποποίησης και του αισθήματος προσωπικών επιτευγμάτων. Οι παρεμβάσεις οι οποίες κατευθύνονται από τους ιατρούς και οι οποίες βελτίωσαν τα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης επικεντρώνονται κυρίως στις τεχνικές μείωσης τους άγχους που εστιάζουν στην ενσυνειδητότητα, συμπεριφορικές προσεγγίσεις με σκοπό την ενίσχυση της αυτογνωσίας και της αυτοεκτίμησης και εκπαιδευτικά προγράμματα για τη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των ιατρών. Από την άλλη πλευρά, οι οργανωτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν απλές πρακτικές όπως τροποποιήσεις των χρονοδιαγραμμάτων της εργασίας, αύξηση των θέσεων εργασίας και εκπαιδευτικά προγράμματα εργαζομένων, αλλά παράλληλα και σημαντικές μεταρρυθμίσεις όπως είναι η καθοδήγηση των ιατρών από έναν ηγέτη ή από ανώτερα στελέχη, η ενίσχυση της ομαδικής εργασίας και η προώθηση της συμμετοχής των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων. Οι μελέτες για την επαγγελματική εξουθένωση αναμφισβήτητα έχουν συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην κατανόηση του φαινομένου και στη διερεύνηση των στρατηγικών παρεμβάσεων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της. Ωστόσο, λόγω της μεγάλης ετερογένειας στο σχεδιασμό τους, στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις και στην καταγραφή των δεδομένων, παρουσιάζουν ακόμη αρκετές αδυναμίες στην αξιοπιστία τους και κρίνονται επισφαλείς για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Ως εκ τούτου, απαιτείται η πραγματοποίηση περισσότερων μελετών με σκοπό την καταγραφή του φαινομένου προκειμένου να εξακριβωθεί η πραγματική έκταση του προβλήματος, και στη συνέχεια να διερευνηθούν πιο ενδελεχώς οι προσεγγίσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να διασφαλιστεί η ευημερία των ιατρών και η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας.