Η ισλαμιστική ριζοσπαστικοποίηση και η ελληνική εθνική ασφάλεια

Βέρρας, Διονύσιος (2025-06)

ENGLISH ABSTRACT: Islamic terrorism dates back to the Iranian Revolution (1979) and, over the past few decades, Western Europe has often been the focus of Islamic terrorists. However, paradoxically, to date, Greece has not experienced any terrorist attacks by radicalized Muslims, despite its proximity to the Arab/Muslim world. Therefore, the purpose of this thesis is to investigate the reasons for the absence of Islamic radicalization in Greece. In order to find these causes, this paper is based on the method of analyzing the factors of radicalization at four levels, namely the micro-level (individual), the meso-level (radical environment), the macro level (state), and the mega level (international/global environment). The methodology involves the collection, analysis, and comparison of the factors of radicalization of Muslims in Europe and Muslims in Greece, based on the four levels. According to the findings, significant differences are identified at the macro level (state) and especially at the meso level (radical environment). Among other things, the active or passive participation of European military forces in the “war on terror,” the existence or absence of “charismatic leaders,” and the development of radical networks seem to be points of discussion in justifying the absence of Islamist radicalization in Greece. On the other hand, the absence of a coherent migration policy seems critical for Greece, whose vulnerability was highlighted by the “humanitarian crisis” of 2015. Furthermore, Muslims in Greece experience feelings of humiliation, injustice, and relative deprivation, similar to those of Muslims in Europe. The characteristics of the second and third generations of Muslims in Greece, which are still being shaped, will be crucial, since the role of the corresponding generations in Europe has been prominent. In conclusion, the absence of Islamist radicalization in Greece seems to be more of a coincidence, and the Greek administrations should examine the phenomenon more closely, considering the partial application of Sharia law by the Greek Muslim minority in Western Thrace.

Thesis

Η ισλαμιστική τρομοκρατία χρονολογείται από την Ιρανική Επανάσταση (1979) και μέσα σε αυτές τις δεκαετίες η Δυτική Ευρώπη βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο των ισλαμιστών τρομοκρατών. Όμως, παραδόξως, έως σήμερα, στην Ελλάδα δεν έχει σημειωθεί καμία τρομοκρατική επίθεση από ριζοσπαστικοποιημένους μουσουλμάνους, παρά την εγγύτητά της με τον αραβικό/μουσουλμανικό κόσμο. Ως εκ τούτου, σκοπός της παρούσας Διπλωματικής Εργασίας είναι η αναζήτηση των αιτιών απουσίας της ισλαμιστικής ριζοσπαστικοποίησης στην Ελλάδα. Προκειμένου να αναζητηθούν αυτές οι αιτίες, το παρόν πόνημα βασίζεται στη μέθοδο ανάλυσης των παραγόντων ριζοσπαστικοποίησης σε τέσσερα επίπεδα, δηλαδή στο μίκρο- επίπεδο (άτομο), στο μέσο- επίπεδο (ριζοσπαστικό περιβάλλον), στο μάκρο- επίπεδο (κράτος) και στο μέγα- επίπεδο (διεθνές/παγκόσμιο περιβάλλον). Η μεθοδολογία περιλαμβάνει τη συλλογή, την ανάλυση και τη σύγκριση των παραγόντων ριζοσπαστικοποίησης των μουσουλμάνων της Ευρώπης και των μουσουλμάνων της Ελλάδας, στη βάση των τεσσάρων επιπέδων. Σύμφωνα με τα ευρήματα, εντοπίζονται σημαντικές διαφορές στο μάκρο- επίπεδο (κράτος) και κυρίως στο μέσο- επίπεδο (ριζοσπαστικό περιβάλλον). Μεταξύ άλλων, η ενεργή ή μη συμμετοχή ευρωπαϊκών στρατιωτικών δυνάμεων στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», η ύπαρξη ή μη «χαρισματικών ηγετών» και η ανάπτυξη ριζοσπαστικών δικτύων φαίνεται να αποτελούν σημεία συζήτησης για την αιτιολόγηση της απουσίας της ισλαμιστικής ριζοσπαστικοποίησης στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, η απουσία συνεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής μοιάζει κρίσιμη για την Ελλάδα, η ευαλωτότητα της οποίας αναδείχθηκε με την «ανθρωπιστική κρίση» του 2015. Επιπλέον, οι μουσουλμάνοι της Ελλάδας βιώνουν συναισθήματα ταπείνωσης, αδικίας και σχετικής αποστέρησης, ανάλογα με εκείνα των μουσουλμάνων της Ευρώπης. Τα υπό διαμόρφωση χαρακτηριστικά της δεύτερης και τρίτης γενιάς μουσουλμάνων της Ελλάδας θα είναι κομβικά, αφού ο ρόλος των αντίστοιχων γενιών στην Ευρώπη ήταν πρωταγωνιστικός. Συμπερασματικά, η απουσία της ισλαμιστικής ριζοσπαστικοποίησης στην Ελλάδα μοιάζει, μάλλον, με τυχαίο γεγονός και οι ελληνικές διοικήσεις θα πρέπει να εξετάσουν πιο εντατικά το φαινόμενο, αν αναλογιστούμε και την -μερική- εφαρμογή της Σαρία από την ελληνική μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης.