Η πολυκύμαντη πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων: Από το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας (1930) μέχρι την συμφωνία των Αθηνών (2023). Συγκλίσεις, Κρίσεις και Συγκριτικές Στοχεύσεις Στρατηγικής Διαμόρφωσης ενός νέου status quo
Thesis
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, ιδίως κατά την πάροδο των τελευταίων εκατό ετών, χαρακτηρίζονται από ένα υψηλό επίπεδο μεταβλητότητας, καθώς σημειώνονται τόσο περίοδοι εκτεταμένων οξύνσεων, όσο και μερικά διαστήματα συγκλίσεων. Ως εκ τούτου, και δεδομένων των ρευστών δεδομένων της σημερινής ταραχώδους και πολύ – πολικής παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας, η παρούσα εργασία φιλοδοξεί, αφενός, να οργανώσει και να καταγράψει τις σημαντικότερες περιόδους κρίσεων και συγκλίσεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, από το 1930 μέχρι και το 2023, τόσο σε επίπεδο ποιοτικής ανάλυσης όσο και σε επίπεδο συγκριτικής ποσοτικοποιημένης αποτύπωσης. Τα κεντρικά ερευνητικά ερωτήματα της υπό εξέταση έρευνας είναι: α) το πώς και γιατί έχουν διαμορφωθεί οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στο σημείο που βρίσκονται σήμερα, με σημείο εκκίνησης από την δεκαετία του 1930 μέχρι και το 2023 υπό το πρίσμα των τριών επιπέδων ανάλυσης διεθνών σχέσεων (επίπεδο ηγετικών προσώπων, δομικό/εσωτερικό επίπεδο και περιφερειακό επίπεδο), β) ποιες είναι οι πολιτικές των δύο χωρών και των συμμάχων τους αναφορικά με την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (γεωστρατηγικά, γεωπολιτικά και γεωοικονομικά) με έμφαση στον ρόλο των ΗΠΑ και των διεθνών οργανισμών που αφορούν τους υπό εξέταση δρώντες, και γ) πώς μπορεί να διαμορφωθεί ένα βιώσιμο και αμοιβαία επωφελές κλίμα στην ευρύτερη περιοχή με έμφαση στην εξομάλυνση των δύο αυτών υπό εξέταση κρατικών δρώντων; Το γενικό πρόταγμα και ο ύστερος στόχος της εργασίας είναι να γίνει μια συνολική ανασκόπηση και επικαιροποίηση από άποψης Διεθνών Σχέσεων, Συγκριτικής Πολιτικής, Επιχειρησιακής Ετοιμότητας και Χάραξης Στρατηγικής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μέσα από το πλαίσιο της μεταξύ τους διάδρασης, εισάγοντας, ταυτόχρονα, τον παράγοντα των υπόλοιπων κρατικών και υπερκρατικών δρώντων (λοιπών κρατών που συνορεύουν με τις υπό εξέταση χώρες, των ΗΠΑ και των Διεθνών Οργανισμών που ασχολούνται με το υπό εξέταση ζήτημα). Στην τελευταία ενότητα του τελευταίου κεφαλαίου θα αναπτυχθούν τέτοιες προτάσεις για κάθε διαφορετικό σενάριο, καθώς και η στάση των δύο υπό εξέταση χωρών στα ευρύτερα πλαίσια διεθνών συμμαχιών που διαμορφώνονται, ιδίως υπό το φως του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ – Κίνας, της ανόδου των Brics και των εμπόλεμων συρράξεων (Ουκρανία, Γάζα) που έχουν προκύψει, γεγονότα που με τη σειρά τους έχουν βαθύνει – και ίσως εντείνουν περαιτέρω στο μέλλον – το ήδη υπάρχον χάσμα Ελλάδος – Τουρκίας. Η βασική ερευνητική υπόθεση της εργασίας είναι πως δεν έχει ακόμα αποπειραθεί μια συνολική εκτίμηση των γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών βλέψεων τόσο της ελληνικής όσο και της τουρκικής πλευράς, κατά την διάρκεια του τελευταίου αιώνα μετά των πολλών διακυμάνσεων της εκάστοτε εθνικής και κυβερνητικής ατζέντας της κάθε πλευράς, με έμφαση στα συμφέροντα και τις δράσεις όλων των εμπλεκόμενων δρώντων στην υπό εξέταση περιοχή. Γνώμονας της ερευνητικής υπόθεσης είναι η 9 πεποίθηση πως έχουν αλλάξει τα συγκυριακά δεδομένα και πως πλέον ανοίγεται ένα διάπλατο παράθυρο ευκαιρίας αποκλιμάκωσης και βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την σταθερότητα και την ανάπτυξη της Ανατολικής Μεσογείου. Ωστόσο, ταυτόχρονη υπόθεση του γράφοντος είναι πως η Ελλάδα πρέπει να ανανεώσει τόσο το αμυντικό της δόγμα όσο και τις διπλωματικές/πολιτικές τις ενέργειες ως προς την Εξωτερική, Περιφερειακή και Διεθνή της πολιτική, ώστε να είναι προετοιμασμένη για κάθε πιθανό σενάριο, ακόμα και για έναν νέο δυνητικό κύκλο κρίσεων και επεισοδίων με την γείτονα χώρα. Τέλος, η εργασία βασίζεται στην εκτίμηση ότι εάν συνδιαμορφωθούν οι σωστές πολιτικές προτάσεις (policy proposals) τότε η ελληνική πλευρά μπορεί να καθορίσει ένα τέτοιο πλαίσιο συμμαχιών και δράσεων που θα πιέσουν την Τουρκία προς μια κατεύθυνση σταδιακής εγκατάλειψης του αναθεωρητισμού και της επιθετικότητας, έστω σε μεσο μακροπρόθεσμο επίπεδο.