Η ανάγκη δημιουργίας κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας για τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει τις αδυναμίες της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) μέσα από την ανάλυση δύο κρίσιμων περιπτώσεων, την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και τη μεταναστευτική κρίση του 2015. Παρά τις διαφορές στα χαρακτηριστικά των δύο κρίσεων, αναδεικνύονται κοινές θεσμικές και πολιτικές προκλήσεις, όπως η αδυναμία συντονισμένης αντίδρασης και η απαίτηση ομοφωνίας στη λήψη αποφάσεων. Η περίπτωση της Κριμαίας ανέδειξε τη δυσκολία της ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις με ομοφωνία, εξαιτίας των αντικρουόμενων εθνικών συμφερόντων των κρατών-μελών, ενώ η μεταναστευτική κρίση φανέρωσε τα όρια των μηχανισμών ανακατανομής προσφύγων, καθώς ορισμένες χώρες αρνήθηκαν να εφαρμόσουν τις κοινές πολιτικές. Και στις δύο περιπτώσεις, η έλλειψη ευελιξίας της ΚΕΠΠΑ επέτεινε τη θεσμική δυσλειτουργία. Εξετάζεται επίσης, η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, η οποία αποσκοπεί στη μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες και στην ενίσχυση των ικανοτήτων της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Παρόλο που προκαλεί εντάσεις μεταξύ των κρατών-μελών λόγω των διαφορετικών ερμηνειών της, η στρατηγική αυτονομία έχει εξελιχθεί σε κεντρικό θέμα πολιτικής, προωθώντας τη θεσμική μεταρρύθμιση και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοχής. Αναλύονται επίσης, τα σημαντικά εμπόδια στη λήψη αποφάσεων, ειδικά όταν υπάρχουν ισχυρές αποκλίσεις στις προτιμήσεις των κρατών-μελών και προτείνεται η μετάβαση σε εναλλακτικούς μηχανισμούς λήψης αποφάσεων, όπως η πλειοψηφική ψήφος, για την αποφυγή παρατεταμένων αδιεξόδων. Η ενίσχυση της ευελιξίας και της θεσμικής αποτελεσματικότητας της ΚΕΠΠΑ, καθώς και η υιοθέτηση της στρατηγικής αυτονομίας, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη μελλοντική συνοχή και τον ρόλο της ΕΕ στη διεθνή σκηνή