Γεώργιος Καρτάλης: Η πολιτική του δράση και η μετεξέλιξη της ιδεολογικής του ταυτότητας
ENGLISH ABSTRACT This study explores the political trajectory of Georgios Kartalis, a significant political figure in modern Greek history, who played a prominent role during some of the most turbulent decades of the 20th century. From his conservative beginnings in the 1930s, Kartalis evolved into a progressive and democratic politician, advocating for national reconciliation, institutional modernization and social justice. His ideological transformation was shaped by critical historical events such as the Metaxas dictatorship, the Axis occupation, the Greek Resistance and the post – war civil conflict. Particular attention is paid to Kartalis efforts during the Occupation through the foundation of EKKA (National and Social Liberation), as well as his ministerial roles in Georgios Papandreou and Nikolaos Plastiras administration. His post – war contributions as Mayor of Volos and Minister of Coordination were pivotal in Greece’s economic recovery and institutional stabilization. The establishment of the Democratic Party of Working People (DKEL), in cooperation with Alexandros Svolos, marked the culmination of his political evolution and an effort to form a modern centre – left alternative in post – civil war Greece. Special emphasis is placed on the contribution of Kartalis regarding the Cyprus issue, where he firmly supported the Cypriot right to self-determination and highlighted the geopolitical importance of the island within international forums. His nuanced approach combined national sensitivity with an acute awareness of international dynamics, offering valuable insight into Greece’s foreign policy aspirations of the time. This thesis contributes to the re-evaluation of Kartalis’ multifaceted legacy, highlighting lesser-known aspects of his parliamentary and ideological activity. It underscores the historical significance of his democratic and socially-oriented vision, while reinstating the value of his stance on the issue of Cyprus
Thesis
Η παρούσα μελέτη εξετάζει την πολιτική διαδρομή του Γεωργίου Καρτάλη, μιας εξέχουσας πολιτικής φυσιογνωμίας της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια ορισμένων από τις πλέον ταραγμένες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Ξεκινώντας από συντηρητικές καταβολές τη δεκαετία του 1930, ο Καρτάλης εξελίχθηκε σε προοδευτικό και δημοκρατικό πολιτικό, υποστηρίζοντας την εθνική συμφιλίωση, τον θεσμικό εκσυγχρονισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η ιδεολογική του μεταστροφή διαμορφώθηκε καθοριστικά από κομβικά ιστορικά γεγονότα, όπως η δικτατορία Μεταξά, η Κατοχή, η Αντίσταση και η εμφυλιακή σύγκρουση της μεταπολεμικής περιόδου. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη δράση του κατά την Κατοχή, με την ίδρυση της ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση), καθώς και στη συμμετοχή του ως υπουργού σε κυβερνήσεις των Γεωργίου Παπανδρέου και Νικολάου Πλαστήρα. Η μεταπολεμική του συμβολή, τόσο από τη θέση του δημάρχου Βόλου όσο και ως Υπουργού Συντονισμού, υπήρξε καθοριστική για την οικονομική ανόρθωση και τη θεσμική σταθεροποίηση της χώρας. Η ίδρυση του Δημοκρατικού Κόμματος Εργαζόμενου Λαού (ΔΚΕΛ), σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Σβώλο, σφράγισε την πολιτική του ωρίμανση και αποτέλεσε μια προσπάθεια συγκρότησης ενός σύγχρονου κεντροαριστερού εναλλακτικού πόλου στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Ιδιαίτερο βάρος δίδεται, επίσης, στη συμβολή του Καρτάλη στο Κυπριακό ζήτημα, όπου τάχθηκε αταλάντευτα υπέρ του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των Κυπρίων, αναδεικνύοντας παράλληλα τη γεωπολιτική σημασία του νησιού στα διεθνή φόρα. Η σύνθετη προσέγγισή του συνδύαζε την εθνική ευαισθησία με την επίγνωση των διεθνών συσχετισμών, προσφέροντας σημαντικές προσεγγίσεις στους στόχους της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής της εποχής. Η εργασία αυτή συμβάλλει στην επαναξιολόγηση της πολύπλευρης παρακαταθήκης του Καρτάλη, αναδεικνύοντας λιγότερο γνωστές πτυχές της κοινοβουλευτικής και ιδεολογικής του δράσης. Υπογραμμίζεται η ιστορική σημασία του δημοκρατικού και κοινωνικά προσανατολισμένου οράματός του, καθώς και η διαχρονική αξία της στάσης του στο Κυπριακό ζήτημα.