ΑΟΖ και προκλητικότητα. Κατά πόσο θα επηρεαστεί η εθνική ισχύς της Ελλάδας

Abstract

Οι τελευταίες εξελίξεις στο γεωπολιτικό χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο, ιδιαίτερα στο δίπολο Ελλάδας και Τουρκίας, δείχνουν την τάση της Τουρκίας να υλοποιήσει συγκεκριμένους γεωστρατηγικούς στόχους στην ευρύτερη περιοχή. Αυτό μαρτυρούν, μεταξύ άλλων, οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Davutoglu, κατά την τελευταία επίσκεψή του στην Ελλάδα, τον Μάρτιο του 2011. Η ειλικρίνεια αυτών των δηλώσεων πρέπει να θεωρείται δεδομένη και αναμενόμενη από την ελληνική διπλωματία. Η κρίση της Ανατολικής Μεσογείου αντανακλά δύο αλληλεπικαλυπτόμενες εξελίξεις. Η μία, είναι μια εκδήλωση της ολοένα και πιο διεκδικητικής στάσης της Τουρκίας στη διεθνή αρένα. Ταυτόχρονα δείχνει την ένταση του γεωπολιτικού ανταγωνισμού μεταξύ της Τουρκίας και των αντιπάλων της. Το διεθνές δίκαιο σχετικά με τον ορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), των χωρικών υδάτων ή της υφαλοκρηπίδας είναι περίπλοκο και ασαφές, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές εντάσεις όταν οι γειτονικές χώρες ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του πλούτου στα ύδατά τους. Ένα τέτοιο ζήτημα είναι ακριβώς αυτό που πλαισιώνει τη σύγκρουση μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας . Οι παράμετροι που τίθενται για ενδεχόμενη ανανέωση των προκαταρκτικών συνομιλιών μεταξύ των δύο χωρών είναι πολιτικές και νομικές. Ωστόσο, επιβεβαιώνεται και από τα δύο μέρη ότι θα πρέπει να οδηγήσουν σε μόνιμη διευθέτηση των εκκρεμών διαφορών, κατά προτίμηση νομικά, από διεθνή δικαστική αρχή. Η Ελλάδα έχει θέσει τις προϋποθέσεις στα ανωτέρω ζητήματα και αναγνωρίζει την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου με ρητή εξαίρεση, μεταξύ άλλων, για κάθε διαφορά που σχετίζεται με στρατιωτικές δραστηριότητες και μέτρα για την προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής της ακεραιότητας, καθώς και για κάθε διαφορά που αφορά στα κρατικά σύνορα ή την κυριαρχία στο έδαφος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Είναι βεβαίως πιθανό ότι μια συμφωνία μεταξύ των εμπλεκομένων μερών θα μπορούσε να περιλαμβάνει ζητήματα που εξαιρούνται ρητά από τέτοιες αυτοματοποιημένες διαδικασίες, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να εισέλθει σε περιπέτειες. Η πολυπλοκότητα των θεμάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε μια διαπραγμάτευση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι απλώς συγκλονιστική.