| dc.contributor.advisor | Aqra, Zakia | |
| dc.contributor.author | Νικητάκης, Άγγελος | |
| dc.date.accessioned | 2025-07-16T09:00:44Z | |
| dc.date.available | 2025-07-16T09:00:44Z | |
| dc.date.issued | 2025-06 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11728/13172 | |
| dc.description | ENGLISH ABSTRACT
This thesis offers an in-depth analysis of Iran’s strategic posture in the geopolitical
landscape of the Middle East, focusing on the alliances it has developed to expand its
regional influence. Since the Islamic Revolution of 1979, Iran has forged a unique foreign
policy that combines realist objectives with ideological and religious imperatives, seeking
not only power projection but regime survival. Its approach is shaped by the logic of
perceived threats, historical identity, and a drive for regional influence through non –state
alliances.
A key element of Iran’s regional strategy is its support for armed non-state actors, most
notably Hezbollah in Lebanon, Shia’ a militias in Iraq and the Houthis in Yemen. These
alliances are not merely tactical, but reflect a shared perception of existential threats and a
mutual interest in resisting Western influence and a Sunni hegemony .Through these
networks ,Iran has constructed a so-called “axis of resistance “ stretching from Tehran to
the Mediterranean ,serving not only strategic interests but also ideological legitimacy.
The research explores the three central pillars of Iranian foreign policy: the promotion of
Shiism, the pursuit of regional hegemony and the development of its controversial nuclear
program. The study highlights how Iran’s ideological narratives are embedded in its
national security doctrine, which views survival not only through military strength, but also
through ideological legitimacy and regional influence.
The theoretical framework of this thesis is grounded in balance of power theory, balance
of threat theory and the emerging concept of fluid alliances in the post-2011 Middle East
to explain Iran’s adaptive strategies in a volatile regional environment. Rather than
adhering to formal, institutionalized alliances, Iran often engages in opportunistic, flexible
relationships that allow it to respond rapidly to evolving threats and shifting balances of
power. The study also addresses Iran’s diplomatic repositioning in recent years, particularly
its outreach to Gulf Cooperation Council (GCC) countries such as Qatar, the United Arab
Emirates and most importantly Saudi Arabia. The research analyzes key initiatives, such
as the 2019 Hormuz Peace Endeavor (HOPE), as well as the 2023 normalization
agreements with Saudi Arabia and Bahrain, which marked a significant shift in regional diplomacy. These developments illustrate Iran’s pragmatic willingness to engage in
multilateral diplomacy, when it serves its long-term strategic objectives.
The main argument of this thesis is that Iran is not merely a state acting on the basis of
power but is also a vehicle for a unique blend of theocracy, ideology, and geopolitical
strategy. The integration of religious and historical parameters into its strategic analysis
makes Iran’s case fundamental to understanding the shifting balances in the Middle East | en_UK |
| dc.description.abstract | Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί μία εις βάθος ανάλυση της στρατηγικής θέσης
του Ιράν στο πλαίσιο της γεωπολιτικής δυναμικής της Μέσης Ανατολής, εστιάζοντας στις
στρατηγικές συμμαχίες που ανέπτυξε και στον τρόπο άσκησης της εξωτερικής του
πολιτικής. Από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, το Ιράν υιοθέτησε μια εξωτερική
πολιτική με υβριδικά χαρακτηριστικά, που συνδυάζει ρεαλιστικές επιδιώξεις με
ιδεολογική και θρησκευτική στόχευση. Η επιδίωξη της Τεχεράνης να καταστεί ηγεμονική
δύναμη στον σιιτικό ισλαμικό κόσμο και ευρύτερα στην περιφέρεια διαπερνά κάθε
έκφανση της διεθνούς της δράσης.
Η έρευνα καταγράφει τους μηχανισμούς μέσω των οποίων το Ιράν εδραιώνει την επιρροή
του σε ένα ευμετάβλητο γεωστρατηγικό περιβάλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις
σχέσεις του Ιράν με μη κρατικούς δρώντες, όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι σιιτικές
πολιτοφυλακές στο Ιράκ και οι Χούθι στην Υεμένη. Η υποστήριξη αυτών των οργανώσεων
είναι στρατιωτική , υλική, αλλά και ιδεολογική και πολιτική , με το Ιράν να λειτουργεί ως
βασικός πάροχος νομιμοποίησης του «άξονα της αντίστασης».
Εξετάζονται οι πυλώνες της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής: ο σιιτισμός ως βασικό
στοιχείο στρατηγικής επιρροής, οι ηγεμονικές φιλοδοξίες μέσω περιφερειακής ισχύος και
το πυρηνικό προγράμμα , που προσφέρει διαπραγματευτική ισχύ, αποτρεπτική ικανότητα
και διεθνές κύρος. Επιπλέον, αναλύεται η έννοια της εθνικής ασφάλειας, υπό το πρίσμα
της αυτοαντίληψης του Ιράν ως θεματοφύλακα του ισλαμικού κόσμου και της διασφάλισης
του επαναστατικού καθεστώτος.
Η έρευνα στηρίζεται σε δύο θεωρητικά εργαλεία : τη θεωρία της ισορροπίας ισχύος και τη
θεωρία των απειλών με την έννοια των «ρευστών συμμαχιών». Αυτές οι προσεγγίσεις
διευκολύνουν την κατανόηση της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας της ιρανικής
στρατηγικής, όπου η έννοια της ισχύος δεν περιλαμβάνει ιδεολογικά, πολιτισμικά και
θεσμικά στοιχεία.
Εξετάζονται επίσης οι σχέσεις του Ιράν με γειτονικά κράτη και αντίπαλα καθεστώτα, όπως
η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ, μέσα από τις πρόσφατες
διπλωματικές μετατοπίσεις. Αναλύονταί οι προσπάθειες της Τεχεράνης να ανατρέψει την απομόνωσή της μέσω περιφερειακής διπλωματίας, προτάσεων ασφάλειας (π.χ. HOPE
initiative) και σταδιακής οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον
ρόλο της στη Συρία, όπου στήριξε το καθεστώς Άσαντ, καθώς και στον πόλεμο της
Υεμένης, όπου οι Χούθι ήταν κύριο αποδέκτης της στήριξης.
Η εργασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Ιράν δεν είναι απλώς ένα κράτος που δρα με
βάση την ισχύ, αλλά αποτελεί φορέα ενός μοναδικού συνδυασμού θεοκρατίας, ιδεολογίας
και γεωπολιτικής στρατηγικής, θρησκευτικών και ιστορικών παραμέτρων στη στρατηγική
ανάλυση. Η πολυπλοκότητα και η συνέπεια των επιλογών του καθιστούν την περίπτωσή
του βασική για την κατανόηση των μεταβαλλόμενων ισορροπιών στη Μέση Ανατολή. | en_UK |
| dc.language.iso | el_GR | en_UK |
| dc.publisher | Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Διεθνών Σχέσεων, Στρατηγικής και Ασφάλειας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Τεχνών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου | en_UK |
| dc.rights | Απαγορεύεται η δημοσίευση ή αναπαραγωγή, ηλεκτρονική ή άλλη χωρίς τη γραπτή συγκατάθεση του δημιουργού και κάτοχου των πνευματικών δικαιωμάτων | en_UK |
| dc.subject | Ιράν | en_UK |
| dc.subject | Μέση Ανατολή | en_UK |
| dc.subject | θεωρία ισορροπίας ισχύος | en_UK |
| dc.subject | θεωρία των απειλών | en_UK |
| dc.subject | Ισλαμική Επανάσταση | en_UK |
| dc.title | Ο ρόλος και οι συμμαχίες του Ιράν στο πλαίσιο των μεταβαλλόμενων περιφερειακών ισορροπιών» | en_UK |
| dc.title.alternative | Διπλωματική Εργασία η οποία υποβλήθηκε προς απόκτηση Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στις Διεθνείς Σχέσεις, τη Στρατηγική και την Ασφάλεια στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος | en_UK |
| dc.type | Thesis | en_UK |
