Νομικές Διαστάσεις της Διαχείρισης του Υπερτουρισμού: Ανάλυση Ρυθμιστικών Πλαισίων και Μέτρων Διαχείρισης σε Υπερκορεσμένες Τουριστικές Περιοχές
ENGLISH ABSTRACT Overtourism highlights the challenges posed by mass tourism development, particularly when tourism activity exceeds the carrying capacity of destinations, causing significant social, environmental, and economic pressures. This thesis examines the legal dimensions of this phenomenon by analyzing regulatory frameworks and measures implemented in overburdened destinations such as Barcelona, Venice, and Santorini. The aim is to assess the effectiveness of existing measures and propose strategies for sustainable tourism development. Initially, the term "overtourism" will be analyzed, focusing on its negative consequences, including the overexploitation of natural resources, degradation of cultural heritage, increased living costs, and declining quality of life for local communities. The causes and consequences of the phenomenon will also be examined, particularly its impact on the environment and the reduced quality of life for residents. Local authorities and governments are tasked with balancing tourism development and sustainability to ensure the long-term growth of their regions. In Barcelona, the excessive growth of short-term rentals through platforms such as Airbnb has caused housing challenges for permanent residents, leading to increased property prices and the gradual erosion of social cohesion. The Special Urban Plan for Tourist Accommodation (PEUAT) was a significant intervention to address these pressures by limiting new licenses for tourist property use. This measure also improved transparency in rentals and increased tax revenues. Venice, on the other hand, deals with overcrowding in public spaces and damage to its waterways caused by cruise ships. Measures implemented include relocating cruise ship docking stations outside the historic center and imposing an entry fee for day visitors. This fee is used to maintain the city’s cultural heritage, while restrictions on visits help reduce environmental burdens. Santorini is another destination experiencing severe pressures due to mass tourism. Increased visitor numbers, primarily from cruise ships, strain local infrastructure and threaten the island's natural environment. Measures implemented include daily visitor caps and the use of digital tools to manage tourist flows. These initiatives have helped preserve residents' quality of life and protect the natural landscape, though concerns remain about reduced tourism revenues. One of the key challenges in implementing legal measures is the conflict of interests among local communities, business stakeholders, and governments. In Barcelona, restrictions on short term rentals have caused tensions between residents, who argue that social cohesion is being protected, and business entities, who see a decline in tourism activity. Similarly, in Venice, visit limitations and entry fees have faced pushback from businesses reliant on tourism. The thesis emphasizes the importance of sustainable tourism development, which can be achieved through enhanced collaboration among local authorities, international organizations, and business stakeholders. The use of technological tools, such as platforms to monitor tourism activity, and the introduction of smart taxes adaptable to seasonal needs are recommended. Additionally, raising tourist awareness about sustainability and promoting alternative forms of tourism, such as ecotourism, can help alleviate pressure on popular destinations. Overall, the thesis underscores the need for a combination of legal, technological, and educational tools to address overtourism. Through a multidimensional approach, tourist destinations can maintain their appeal while safeguarding local communities and natural resources for future generations.
Thesis
Ο υπερτουρισμός αναδεικνύει τις προκλήσεις της μαζικής τουριστικής ανάπτυξης, όταν η τουριστική δραστηριότητα υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα των προορισμών, προκαλώντας σοβαρές κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές πιέσεις. Η παρούσα εργασία εξετάζει τις νομικές διαστάσεις του φαινομένου, αναλύοντας ρυθμιστικά πλαίσια και μέτρα που εφαρμόζονται σε υπερκορεσμένους τουριστικούς προορισμούς, όπως η Βαρκελώνη, η Βενετία και η Σαντορίνη και στοχεύει στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας αυτών των μέτρων και τη διατύπωση προτάσεων για μια βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Ο υπερτουρισμός προκαλεί αρνητικές συνέπειες, όπως υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων, υποβάθμιση πολιτιστικής κληρονομιάς, αύξηση κόστους ζωής και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των τοπικών κοινοτήτων. Οι αιτίες του φαινομένου περιλαμβάνουν την ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη και την έλλειψη ρυθμιστικών μηχανισμών, που οδηγούν σε περιβαλλοντική υποβάθμιση και κοινωνικές ανισότητες. Για αυτό απαιτείται ισορροπία μεταξύ τουριστικής ανάπτυξης και αειφορίας, με τις τοπικές αρχές και κυβερνήσεις να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο. Στη Βαρκελώνη, η βραχυχρόνια μίσθωση μέσω πλατφορμών όπως το Airbnb αύξησε τις τιμές των ακινήτων και αλλοίωσε την κοινωνική συνοχή. Το Ειδικό Σχέδιο Πολεοδομίας για την Τουριστική Διαμονή (PEUAT) περιόρισε τη χορήγηση νέων αδειών τουριστικής χρήσης, ενισχύοντας τη διαφάνεια στις μισθώσεις και τα φορολογικά έσοδα. Η Βενετία αντιμετωπίζει υπερπληρότητα σε δημόσιους χώρους και φθορά των υδάτινων οδών από τα κρουαζιερόπλοια. Τα μέτρα περιλαμβάνουν τη μεταφορά των αγκυροβολίων εκτός ιστορικού κέντρου και την επιβολή φόρου εισόδου για ημερήσιους επισκέπτες. Ο φόρος συντηρεί την πολιτιστική κληρονομιά της πόλης, ενώ οι περιορισμοί μειώνουν την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η Σαντορίνη βιώνει πίεση από την αυξημένη επισκεψιμότητα, κυρίως μέσω κρουαζιερόπλοιων, με τις τοπικές υποδομές και το φυσικό περιβάλλον να απειλούνται. Τα μέτρα περιλαμβάνουν ημερήσια όρια στις αφίξεις επισκεπτών και ψηφιακά εργαλεία για τη διαχείριση των ροών, συμβάλλοντας στη διατήρηση της ποιότητας ζωής και στην προστασία του τοπίου. Ωστόσο, η εφαρμογή νομικών μέτρων, για την αντιμετώπιση αυτών των βασικών προβλημάτων, συχνά συνοδεύεται από συγκρούσεις συμφερόντων. Για παράδειγμα, στη Βαρκελώνη, οι περιορισμοί στις μισθώσεις δημιούργησαν αντιπαραθέσεις μεταξύ κατοίκων που υποστηρίζουν την κοινωνική συνοχή και επιχειρηματιών που βλέπουν μείωση της δραστηριότητας ενώ στη Βενετία, ο φόρος εισόδου και οι περιορισμοί επισκέψεων προκάλεσαν αντιδράσεις από επιχειρήσεις που εξαρτώνται από τον τουρισμό. Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη απαιτεί συνεργασία μεταξύ τοπικών αρχών, διεθνών οργανισμών και επιχειρηματικών φορέων. Η χρήση τεχνολογικών εργαλείων για παρακολούθηση τουριστικής δραστηριότητας και η επιβολή «έξυπνων» φόρων μπορεί να εξασφαλίσει την ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και προστασίας. Παράλληλα, η ευαισθητοποίηση των τουριστών και η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο οικοτουρισμός, μπορούν να αποσυμφορήσουν δημοφιλείς προορισμούς. Συνολικά, η πολυδιάστατη προσέγγιση στη διαχείριση του υπερτουρισμού επιτρέπει στους προορισμούς να παραμείνουν ελκυστικοί, προστατεύοντας τις τοπικές κοινωνίες και τους φυσικούς πόρους για τις επόμενες γενιές.